De Europese Unie heeft een zeer gevarieerde en rijke natuur, die van grote biologische, esthetische en economische waarde is. Om deze natuur te behouden heeft de Europese Unie het initiatief genomen voor Natura2000. Dit is een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden. Voor Nederland gaat het in totaal om 162 gebieden.

Inmiddels zijn er 119 gebieden voor definitieve aanwijzing in procedure gebracht. De ontwerpbesluiten van deze aanwijzingen hebben in 2007 ter inzage gelegen. Door de KNVvL bent u op de hoogte gesteld van de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen. Het belang hiervan voor uw rechtspositie ten aanzien van eventueel te nemen beperkende maatregelen is daarbij benadrukt. Aan de hand van een voorbeeld was het voor elke terreinbeheerder en gebruiker mogelijk om aan de hand hiervan het lokale belang in een zienswijze onder de aandacht van het bevoegd gezag te brengen.

De minister heeft in antwoord hierop een Nota van Antwoord naar het parlement gestuurd. In dit document reageert de minister op de vragen en opmerkingen die zijn ingediend in het inspraaktraject.

Actualiteit

Het Rijk en de provincies maken dit voorjaar nogal haast met de aanwijzing van de Natura2000 gebieden en de daarbij behorende beheerplannen. De minister van LNV heeft op 27 februari de eerste aanwijzingsbesluiten in de Staatscourant bekendgemaakt.

Dit zijn de eerste drie gebieden die definitief zijn aangewezen:
Voornes Duin, Duinen Goeree & Kwade Hoek en Voordelta (De besluiten liggen t/m 10 april ter inzage).

De KNVvL heeft naar aanleiding van haar ingediende zienswijzen de aanwijzingsbesluiten van de minister ontvangen.
De definitieve aanwijzing van de overige 116 gebieden volgt in de loop van 2008. De procedure voor de resterende 43 gebieden start dit jaar.

Bezwaren

Naar aanleiding van de vele inhoudelijke en procedurele bezwaren – onder andere van de Kamer van Koophandel, de KNVvL, VNO/NCW en NVL -  over onduidelijkheden over de Natura2000-gebieden, heeft de minister van LNV een Nota van Antwoord geschreven, die opheldering beoogt te geven. De Nota van Antwoord is hier te vinden:  www.overheid.nl; officiële publicaties; kamerstukken; publicatienummer 31200 XIV; volgnummer 150).

Een van de resultaten van de gemaakte bezwaren is, dat aan te wijzen gebieden nu eerst in de vorm van een conceptaanwijzing ter inzage zullen worden gelegd. Hierop is beroep mogelijk bij de Raad van State.

Beheerders/eigenaren van luchthavens en luchtvaartterreinen worden geadviseerd bij de eigen provincie te vragen, wanneer die ontwerpbesluiten ter inzage worden gelegd. Het belangrijkste voor alle terreinen is, welke beheermaatregelen er zijn voorzien. Deze kunnen beperkingen voor de luchtsport inhouden.

Beperkingen

Beperkingen kunnen samenhangen met het begrip “verstoring”. Alle bestaand gebruik dient getoetst te worden op mogelijke verstoringsfactoren. De richtlijn vereist dat beschermde soorten en habitats geen negatieve gevolgen mogen ondervinden van activiteiten in of in de nabijheid van het aangewezen gebied.

Onlangs heeft de Raad van State in een procedure rond Maastricht Aachen Airport hier een invulling aan gegeven. De betreffende paragraaf van de uitspraak is hier als bijlage bijgevoegd (PDF).

Een ander aandachtspunt is het “meebegrenzen “van nieuwe natuur in ontwerpaanwijzingen. Soms zijn die aangrenzende gebieden bijna net zo groot als het oorspronkelijke aan te wijzen gebied. Het is een slinkse wijze om meer natuur aan te wijzen dan in Brussel is aangemeld. Daar waar dit geconstateerd wordt zal bezwaar moeten worden aangetekend.

Motie

Weer een andere uitbreiding van de oorspronkelijke aanmelding zijn de doelendocumenten. In deze doelendocumenten worden nadere doelstellingen omschreven die Nederland heeft aangewezen boven op de Europese verplichtingen die voortvloeien uit de Vogel- en Habitatrichtlijnen. De wijze waarop e.e.a. in de natuurbeschermingswet (Nbw) wordt opgenomen zou betekenen dat voor de toegevoegde doelen eenzelfde regime zou gaan gelden als voor de implementatie van de Vogel- en Habitatrichtlijnen.

De 2de Kamer heeft op initiatief van het kamerlid Snijder – Hazelhoff (VVD) een motie aangenomen die weliswaar toestaat dat extra natuurdoelen in beheerplannen mogen worden opgenomen maar niets mogen toevoegen aan de beperkingen die boeren wordt opgelegd op grond van de oorspronkelijk aangemelde doelen. (Bijlage 2)

De Kamer vraagt daarnaast aan de minister om natuurdoelen uit de plannen te halen wanneer ecologisch - wetenschappelijk onderzoek aantoont dat die in het betreffende Natura2000-gebied niet haalbaar zijn, hoewel het is aangewezen voor de instandhouding van die doelen.
Minister Verburg had al eerder toegezegd dat zij deze motie zal uitvoeren.

Adres onbekend

Een verwarrende factor kan zijn dat voor het opstellen van de ontwerpaanwijzingen van de gebieden vaak de provincies verantwoordelijk zijn, maar soms is dat het Rijk. Naar aanleiding van recente vragen in de Tweede Kamer heeft het ministerie van LNV een lijst opgesteld waarin per gebied staat of provincie dan wel rijk de trekker is. Voor nadere informatie www.minlnv.nl/natuurwetgeving.

Quick Scan

De komende tijd zullen voor Natura 2000 gebieden beheerplannen worden opgesteld. Deze beheerplannen gaan ook in op bestaande gebruiksvormen, waaronder recreatie, toerisme en sport. Gebruikers zoals ondernemers, sportorganisaties als KNVvL en georganiseerde recreantengroepen vrezen dat bestaand gebruik geen doorgang kan vinden. Deze gevoelens van onrust leven ook in andere sectoren. Provincies en ministeries zeggen graag duidelijkheid te willen scheppen in deze onzekerheid door per sector een notitie op te stellen waarin bestaande gebruiksvormen worden beoordeeld. Het bevoegd gezag kan deze notities gebruiken bij het opstellen van een beheerplan.

De KNVvL heeft, nadat men aanvankelijk aan de luchtvaartsector voorbij was gegaan, met steun van NOC*NSF invloed uitgeoefend op de visie die leefde bij LNV over de verstorende werking van luchtsporten. Hiertoe is contact gezocht met Arcadis, die in opdracht van LNV een notitie opstelt over de gebruiksvormen van sport en recreatie.
Zoals te verwachten viel wordt alle gemotoriseerde luchtvaart in de nabijheid van natuurgebieden geweerd. Verbazingwekkend was te vernemen dat ook alle zweefsporten geweerd dienden te worden vanwege de silhouet werking. Vogels en misschien ook andere dieren zouden verstoord kunnen raken.
In goed overleg is men overtuigd geraakt van de heilzame werking van zweefsporten op de natuur. Vrijwel elke zweeflocatie is immers een oase in de omliggende natuur. De ontwikkeling van de natuur en de hoge natuurwaarden op zweefvliegterreinen is eerder dankzij dan ondanks deze activiteit. Het is dan ook onbegrijpelijk dat men een beleid voert van uitplaatsing, zoals in de toelichting nader wordt aangestipt, lees meer (PDF).
De KNVvL zal zich dan ook inspannen om LNV van deze dwaling te doen terugkeren.

Conclusie

Natura2000 blijft een zorgelijke bedreiging voor de luchtvaart. De omgekeerde bewijslast die geldt voor een mogelijke verstoring maakt dat elke vlieger vogelvrij wordt verklaard voor elke willekeurige waarnemer die meent verstoring te constateren of te suggereren. De willekeur heeft daarmee zijn intrede gedaan in de regelgeving.

De luchtsport zou geholpen zijn met nuchtere criteria en heldere afspraken over wat wel en wat niet is toegestaan. Afhankelijk zijn van wat iemand vindt is geen basis voor veiligheid en samenleving.
De gedragscode GA is een goede handreiking aan de maatschappij.

Bijlagen (PDF):

• 1708-Bijlage 1 Het begrip Verstoring natuur mbt Luchtvaart
• 1708-Bijlage 2 Tweede Kamer der Staten-Generaal
• 1708-Bijlage 3 Quick Scan Natura 2000